Bitwa pod Bukowcem 3 IX 1939 r.

Piotr Jerzykowski

Dzień 3 IX 1939 r. okazał się rozstrzygający o losach 16. Pułku.

Z całości formacji wydostały się korytarza pomorskiego jedynie dwa plutony liniowe 3. Szwadronu którymi dowodzili w kolejnych dniach ppor. rez. Skrzydlewski i ppor. rez. Salmonowicz.

Rtm. S. Mikosz wraz z jednym plutonem, 1 działem ppanc, 1 ckm, 4 rkm, 1 kb ppanc. został w miejscu przeprawy i osłaniał pozostałych. Zaatakowała niem. kompania piechoty przy wsparciu artylerii, którą kierował samolot rozpoznawczy. Po zaciekłej walce przy wydmie osłona została rozbita, dowódca 3. Szwadronu z kilkoma ułanami zdołał się wycofać w zarośla. po kilku dniach trafili do niewoli. Sprawna przeprawa była możliwa dzięki dwóm łodziom które znaleziono przy brzegu.

Dnia 5 lub 6 IX w skład Zbiorczego Pułku Pomorskiej Brygady Kawalerii weszła grupa ok 60 żołnierzy 16. Pułku która została rozdysponowana pomiędzy 4 Szwadrony liniowe ZPPBK. Nie zostali bowiem wyszczególnieni w oddzielnym pododdziale tej jednostki.

jacbyd72

Czyli pisząc z pamięci nie pomyliłem się z tymi dwoma plutonami Wink

jacbyd72

Z tymi tankietkami to faktycznie mogły zostać z poprzedniego dnia - muszę sprawdzić ta wiadomość gdyż juz ją słyszałem z dwóch źródeł.

Jarema

Chciałbym teraz poruszyć sprawę samej przyczyny, dla której doszło do bitwy pod Bukowcem. We wspomnieniach żołnierzy z 16. Pułku oraz w licznych monografiach, jak i książkach lepszych, bądź gorszych historyków jest mowa o rozkazie, który Pułk otrzymał z PBK (a więc de facto od płk. Adama Bogoryi-Zakrzewskiego), w którym była mowa o powstrzymywaniu npla do godz. 12, poczem miał nastąpić odskok i dalszy marsz za PBK.
Natomiast płk Zakrzewski w swoich wspomnieniach dementuje tę informację, i twierdzi, że obrona była samodzielną decyzją dowódcy. (BTW: w tych samych wspomnieniach mowa o tym, że 16. Pułk się bardzo nie spisał we Wrześniu, natomiast 2. PSzwol.; który w zasadzie nie walczył, tylko został rozbity w marszach; ma tam ocenę jak najbardziej pozytywną.)

Piotr Jerzykowski

Zacytuję fragment relacji rtm. Mikosza z 1967 dotyczący opinii na temat płk Zakrzewskiego, która panowała w kawaleryjskim środowisku kombatantów 16 PUW w okresie powojennym:

"'.... 16 Pułk UW stał się przedmiotem opisów różnych autorów, między innymi płk. Zakrzewskiego, którego cechowała jedna wielka zaleta: dbałość o własną skórę, co ujawniło się wyraźnie dalszym przebiegiem jego losów. A mianowicie - zdążył w tej krótkiej kampanii 1939 r. podowodzić i doprowadzić do zniszczenia drugą Brygadę Kawalerii i co lepsze - być jednym z pierwszych na Węgrzech w roli inspektora napływających rozbitków, których on oceniał i klasyfikował. I taki człowiek pisze historię Brygady przez siebie dowodzonej, za której zniszczenie on przede wszystkim ponosi odpowiedzialność ! Opis działań 16. Pułku Ułanów przedstawiony przez tego autora jest złośliwy i niesprawiedliwy....."

jacbyd72

Problem tkwi w tym, że ponoć taki rozkaz był - ale nie ma żadnych dokumentów to potwierdzających. Z drugiej strony nie chce mi się wierzyć, że dowódca pułku wobec groźby okrążenia pozostawałby na pozycjach bez wyraźnego rozkazu - logicznym jest, że każdy chciałby wyprowadzić pułk z okrążenia. Wydaj mi się, że panował wszechobecny bałagan. Podejmowano decyzje które bardzo często były spóźnione bądź nie aktualne w czasie dynamicznego i szybkiego posuwania się Niemców. Z drugiej strony ciekawe jak oficer który stracił dwie brygady kawalerii-został inspektorem na Węgrzech. Powiedzmy sobie szczerze, że wojna obronna była przegrana za nim się zaczęła ze względu na złe usytuowanie wojsk i odwodów. Do tego dochodził zamęt i brak łączności oraz rozpoznania. Wielu dowódców i to tych z wysokich szczeblów się nie sprawdziło. Zarzuty były formowane nawet w stosunku do Andersa, który prawie, że sabotował rozkazy dowódcy Armii Modlin - a na Zachodzie stał się legendą. Historia jest bezlitosna, a prawda jak to było z tym rozkazem już zapewne nie uda się nam wyjaśnić.

jacbyd72

U Krasuckiego wyczytałem, że w sierpniu 1939 pułk otrzymał około 20 motocykli. Dodatkowo ponoć w "Militariach i Faktach" nr 5-6/2003 jest opis bitwy podany przez por. Piotrowicza z 18 Pułku Ułanów.

marcus

A ja chciałbym wtrącić swoje trzy grosze jako historyk, wojskowy i oficer operacyjny m.in.
Trochę na wyrost tu porusza się sprawę "BITWY" pod Bukowcem. W nomenklaturze wojskowej była to walka, bój - z uwagi na wielkość użytych sił. Bitwę toczyła wtedy część Armii Pomorze w całym korytarzu, jednostki taktyczne i oddziały nie prowadziły bitew Smile

Ale to tylko tak gwoli uściślenia.
Pozdrawiam

Jarema

20 motocykli? A co oni mieliby zrobić z taką nadwyżką etatową (etat: 2 sztuki)? Raz, nie było kierowców, dwa... no właśnie... po kiego nam te motocykle?
Jak tak spojrzeć głębiej na WP we Wrześniu, to widać, że popadano ze skrajności w skrajność. Albo dobra za dużo (DP "Kobryń" np. miała od groma nadetatowych erkaemów), albo w zasadzie nie było niczego (tu przykłady znane i można je mnożyć).
Zastanawia mnie też ogromna ilość dowództw, istniejący w trakcie Września. Dla przykładu: Skibiński pisze o dwóch dowództwach GOKaw, które w zasadzie niczym nie dowodziły. To samo z Dow. Obrony Warszawy i Armią "Warszawa". Więcej wodzów, niż Indian.

Ale przykre jest to, że nasze współczesne WP ma więcej generałów, niż mieliśmy we Wrześniu. Może być jeszcze zabawniej.

jacbyd72

Po mobilizacji mieliśmy przerost oficerów starszych - zgłaszali się nawet oficerowie w stanie spoczynku. Najbardziej zaś brakowało oficerów młodszych na stanowisku dowódcy plutonu - szczególnie gdy zaczęto ponosic pierwsze straty. Co do motocykli nie wiem do czego one były - jeszcze raz sprawdzę - ale pułk mógł je otrzymać dla innych jednostek lub dowództw.

jacbyd72

Zacytuję:
"...W pierwszych dniach sierpnia pułk otrzymał 20 motocykli. Mówiło się o organizacji zmotoryzowanego plutonu. Przed wymarszem pułku na koncentrację brygady zmobilizowany został tzw. "Dywizjon Gotowości Bojowej" pod dowództwem rotmistrza Tadeusza Jankowskiego, w składzie dwóch szwadronów liniowych, plutonu ckm, dwóch działek ppanc., sekcji pionierów, łączności oraz jedenej baterii z 11 dywizjonu artylerii konnej. Adiutantem został ppor. Antoni Antoniewicz..."

Jarema

Ale, ale. Ten Dywizjon Gotowości bojowej został wysłany nad granicę w celu wysadzenia mostów i urządzeń kolejowych w Lubni. Mówi o tym Hieronim w swoich wspomnieniach. Nie był to więc dodatkowy pododdział, tylko detaszowany w ramach istniejących w pułku Wink

jacbyd72

Michał Ty jak zawsze w gorącej wodzie kąpany - kto pisał, że jest to nowy pododdział? Jest to fragment szerszej wypowiedzi i chodzi o motocykle. Wiemy z innym publikacji, że ten pododdział Gotowości powstał i że powrócił w skład pułku. Chodzi o to co się stało z tymi motocyklami co ponoć przyszły w sierpniu. Moim zdaniem i Piotra zostały one rozdysponowane [prawdopodobnie/ do dowództwa brygady kawalerii i być może innych instytucji i jednostek garnizonu Bydgoszcz. No i do motocykli nie trzeba wielce przeszkolonych kierowców - wielu oficerów potrafiło prowadzić motocykle - często przewija się taki motyw w róznych wspomnieniach wrześniowych.